Waarom kiezen voor criteriumgericht meten?
In het voortgezet onderwijs zijn er verschillende manieren om de voortgang van leerlingen te meten. Veelgebruikte manieren zijn normgericht en criteriumgericht meten. Maar wat is eigenlijk het grootste verschil? En welke keuze maakt Bureau ICE daarin? Dat lichten we toe in dit artikel.
Normgericht versus criteriumgericht
Bij normgericht meten ligt de nadruk op het vergelijken van individuele scores met die van anderen in de groep. Hierbij worden de scores van een groep leerlingen die dezelfde toets heeft gemaakt, gebruikt om te bepalen wat een ‘gemiddelde’ score is en welke scores als ‘hoog’ of ‘laag’ worden beschouwd. De tegenhanger hiervan is criteriumgericht meten. Bij criteriumgericht meten kijk je of een leerling aan specifieke leerdoelen in een bepaald referentiekader voldoet. Het doel van deze vorm van meten is om een betrouwbare en valide manier te vinden om te zien of iemand aan de gestelde leerdoelen voldoet.
Janneke Helsloot, productmanager bij Bureau ICE, vertelt. “Bij JIJ! gaan we altijd uit van criteriumgericht meten. Je kijkt naar wat jouw prestatie waard is ten opzichte van de leerdoelen die er zijn. Dat vinden wij eerlijker. Want, in het geval van normgericht meten kan het zo zijn dat ik er beter uitkom dan wat ik eigenlijk kan, puur omdat ik boven de norm gescoord heb. Maar dat zegt niks over of je dan ook daadwerkelijk inhoudelijk de leerdoelen hebt behaald.”
“We zijn gewend om normgericht te denken. Niet alleen in het onderwijs, maar in de hele maatschappij.”
Janneke Helsloot, productmanager Bureau ICE
Criteriumgericht meten lijkt dus een goede manier om leerlingen niet direct met elkaar te vergelijken, maar om juist te kijken naar de individuele voortgang. Hoe komt het dan toch dat we in Nederland nog voornamelijk gebruikmaken van normgericht meten? Janneke: “We zijn heel erg gewend om op die manier te denken. Niet alleen in het onderwijs maar in de hele maatschappij. We zien alles ten opzichte van iets anders. Neem bijvoorbeeld het Centraal Examen, daar wordt elk jaar een norm vastgesteld op basis van het aantal leerlingen dat slaagt. Het kan dus zomaar zijn dat je dit jaar slaagt, maar volgend jaar als je hetzelfde zou doen, je net aan de verkeerde kant van het lijntje valt. De vaardigheid van de totale groep bepaalt in dit geval of je slaagt, niet jouw eigen vaardigheid.”
Niet afrekenen maar leren
“Normgericht meten zien wij toch vaak als afrekenen, en wij geloven niet in toetsen die afrekenen. Wij richten ons juist op toetsen om van te leren.”, aldus Janneke. “We doen dit voor JIJ! op alle fronten. Bij toetsen zoeken we naar betekenisvolle informatie. Waar ging het goed? Op welke onderdelen is er nog ruimte voor verbetering? Maar ook bij onze trainingen brengen we dat naar voren. Wil je leerlingen laten leren van toetsen en ervoor zorgen dat toetsen een bijdrage leveren aan het onderwijs? Dan betekent dat ook dat je criteriumgericht moet gaan werken.”
Formatief evalueren, een techniek waar we bij JIJ! veel naar verwijzen, gaat vaak hand in hand met criteriumgericht meten. Je stelt voortdurend vast waar een leerling naartoe werkt, waar de leerling staat en wat hij/zij nodig heeft om er te komen.
“Leerlingen zijn individuen, je kunt nou eenmaal niet een eenpansgerecht serveren.”
Janneke Helsloot, productmanager Bureau ICE
Inzicht in leerdoelen
De grootste voordelen van criteriumgericht meten zitten hem volgens Janneke in het krijgen van inzicht. “Het geeft niet alleen de leerling, maar ook de docent een goed beeld van welke leerdoelen een leerling al beheerst en welke nog niet. Die informatie mis je als je normgericht kijkt. Bij criteriumgericht meten kan de docent aan de hand van de opgehaalde informatie de leerdoelen bijstellen voor elke leerling. Parallel hieraan kun je natuurlijk doorgaan met andere stof, maar je kunt wel extra aandacht geven aan wat iemand nog niet beheerst.”
Tegen docenten die denken dat deze manier van meten te veel tijd gaat kosten wil Janneke het volgende zeggen: “Leerlingen zijn individuen, je kunt nou eenmaal niet een eenpansgerecht serveren. Ga het maar eens proberen in de praktijk. Kleine veranderingen doorvoeren zijn ook al stappen vooruit. Geef de leerling bijvoorbeeld zelf inzicht in welke leerdoelen wel en niet behaald zijn, zodat zij bewust aan de slag kunnen met de onderdelen die nog aandacht nodig hebben. Dat is ook de reden waarom we in het JIJ! Leerlingvolgsysteem een leerlingdashboard hebben gemaakt, waarin leerlingen zelf hun resultaten kunnen bekijken. Lukt het kijken op deze manier nog niet direct? Dan ben je in ieder geval wel bewust afgeweken van de norm. Dat vind ik al beter dan dat je onbewust mee blijft gaan in een systeem van normgericht meten. Die bewustwording kunnen we met zijn alle bereiken.”
Kennismaken met het JIJ! LVS? Vraag een demo-account aan!
JIJ! biedt een uitgebreid leerlingvolgsysteem met zo’n 500 toetsen, schoolexamens en zelfevaluaties. Deze toetsen zijn geschikt voor een goede nulmeting of voortgangsmeting en zijn eenvoudig digitaal af te nemen. Je hebt direct inzicht in de resultaten van je leerlingen en kunt die ook met hen delen. Vraag een gratis demo-account aan en bekijk de mogelijkheden van het JIJ! LVS.
