Structureel aan de slag met toetskwaliteit: ‘In elke vakgroep een toetsexpert’
Het Petrus Canisius College (met 5 vestigingen in Alkmaar, Heiloo en Bergen) investeert structureel in toetskwaliteit. Afdelingsleider Ron Melchers legt uit hoe én waarom ze dat doen. Ook heeft hij tips voor andere schoolleiders die met het thema aan de slag willen.
Waarom vinden jullie het zo belangrijk om te investeren in toetskwaliteit?
“Ons onderwijsconcept draait om formatief handelen en het werken met leerdoelen. Daarmee zijn we ongeveer zes jaar geleden gestart, omdat we merkten dat docenten heel hard aan het werk waren en leerlingen… eh… minder. Door het onderwijs anders vorm te geven willen we leerlingen meer eigenaar maken van hun eigen onderwijsproces en docenten een wat meer begeleidende rol geven.”
“Tegelijkertijd zijn we begonnen met het aanbieden van maatwerk; leerlingen hebben de mogelijkheid om per leerdoel te versnellen of te vertragen. Een leerling die de stof al begrijpt, kan eerder examen doen, of op een hoger niveau. Een leerling die de stof nog niet begrijpt, kan extra lessen krijgen voor dat leerdoel.”
“Als je minder toetst, moet de kwaliteit van je toetsen hoger zijn.”
Ron Melchers, Petrus Canisius College
“We streven nu elke acht weken naar het afronden van een leerdoel, waarna er een toetsweek plaatsvindt. Zonder de tussentijdse toetsjes die voorheen eigenlijk niet veel opleverden, maar ondertussen wel zorgden voor veel werkdruk bij collega’s. Maar: als je maar één keer in de acht weken toetst, is het zaak dat die toetsen kwalitatief goed zijn. Als je minder toetst, moet de kwaliteit van je toetsen hoger zijn.”
“Bij collega’s riep dat vragen op: hoe gaan we daarmee om? Welke taxonomie gaan we kiezen? Wie gaat de toetsen vormgeven en volgens welk format? Toen hebben we ervoor gekozen om trainingen Toetsexpert te organiseren, samen met de trainers van JIJ! van Bureau ICE. Zodat iedereen dezelfde aanpak hanteert en we in onze toetsweken kunnen spreken van kwalitatieve schoolexamens of toetsen.”
Hoe lang organiseren jullie de trainingen al?
“Dat doen we nu anderhalf jaar. We zijn begonnen met een groep van twaalf collega’s uit verschillende vakgroepen. Want we willen dat elke vakgroep minstens één toetsexpert heeft. Eerst binnen onze eigen vestiging, maar uiteindelijk ook op alle andere vestigingen. Naast de trainingen voor beginners hebben we besloten om ook cursussen voor gevorderden te organiseren. Zodat we ook een overkoepelende groep van gevorderde toetsexperts hebben, die collega’s kunnen begeleiden en kunnen deelnemen aan examencommissies.”
“Volgende maand staat de volgende ronde trainingen weer op het programma. Uiteindelijk is het ons doel om op alle vijf vestigingen van het Petrus Canisus College in alle vakgroepen een toetsexpert te hebben.”
Wat leveren de trainingen op?
“Uit de eerste reacties van deelnemers blijkt dat ze het in het begin best moeilijk vonden om goede toetsvragen te formuleren. En om de juiste volgorde te bepalen, bijvoorbeeld bij de antwoorden op meerkeuzevragen. Daarvoor hebben de trainingen echt geholpen. Ook bij de cesuur: hoe ga je om met de beoordeling? Het afstemmen van de norm met je collega’s. Daarin hebben we echt een verbeterslag gemaakt en dat zien we terug in de toetsen.”
“We zien dat docenten het meer over toetsing hebben en onderling toetsen met elkaar vergelijken.”
Ron Melchers, Petrus Canisius College
“Omdat er in steeds meer vakgroepen een toetsexpert is, merk je dat collega’s vestigingsbreed ervaringen met elkaar gaan uitwisselen. Ze hebben dezelfde cursus gevolgd, wat het buiten de training om ook tot een gespreksonderwerp maakt. We zien dat docenten het meer over toetsing hebben en onderling toetsen met elkaar vergelijken.”
“Ook organisatiebreed zien we de toetskwaliteit stijgen en meer consistentie ontstaan. Een leerling in een mavo/havo-klas op de ene vestiging krijgt nagenoeg dezelfde toets als op een andere vestiging. Dat is ook fijn voor leerlingen die overstappen tussen vestigingen; de basis is veel beter.”
“Ons slagingspercentage ligt al jaren vrij hoog, zo rond de 99 procent. Dat komt mede doordat docenten samen met de leerling echt streven naar het behalen van dat leerdoel. De focus op toetskwaliteit is daar een belangrijk onderdeel van. De hele betrokkenheid van collega’s om het leerproces kwalitatief vorm te geven zie je terug in het slagingspercentage.”
Tips voor schoolleiders en docenten
3 tips voor schoolleiders
die ook met toetskwaliteit aan de slag willen:
1. Begin met een kernteam (en pizzasessies)
“Voor het vormgeven van onze onderwijsveranderingen zijn we gestart met een leidende coalitie van vijf collega’s; docenten en MT-leden. Tijdens een soort pizzasessies op vrijdagmiddag. Na een paar weken is iedereen daar één collega bij gaan zoeken. Zo kregen we een tweede schil eromheen. Pas daarna hebben we onze plannen aan het hele team gepresenteerd. Dus mijn tip is: begin met een klein kernteam en zoek eerst de samenwerking met collega’s die het concept zien zitten.”
2. Werk aan alle ‘zuilen’ tegelijk
“Binnen ons kernteam hebben we het werk verdeeld in drie ‘zuilen’: een pedagogische zuil, een didactische zuil en een organisatorische zuil. Want als je je bijvoorbeeld alleen richt op het didactische deel van formatief handelen, kan het in het organisatorische misgaan. Om onderwijstijd te kunnen reserveren voor maatwerk, hebben we bijvoorbeeld tegelijkertijd de lessentabel aangepast, met lessen van 45 minuten.”
3. Streef naar een toetsexpert in elke vakgroep
“Tot slot zou ik in elk geval aanbevelen om zoveel mogelijk vakgroepen te laten deelnemen aan een training Toetsexpert, om de toetskwaliteit binnen de hele school te borgen en de kwaliteit van toetsen structureel op een hoog niveau te houden. En organiseer naast trainingen voor beginners ook trainingen voor gevorderden. Dan hebben collega’s een vraagbaak bij wie ze terecht kunnen. Die gevorderde toetsexperts kunnen ook plaatsnemen in je examencommissie, zodat je de kwaliteit van schoolexamens zelf kunt controleren.”
Én nog een tip voor docenten:
“Als je de methodes die je op school gebruikt vergelijkt met eindtermen van het examen, zul je zien dat je vaak veel extra stof aanbiedt. Zodra je daarin gaat snijden, win je tijd en ruimte die je in de kwaliteit van het onderwijs kunt steken. Ik zou zeggen: zie het als een uitdaging om daar met elkaar opnieuw vorm aan te geven.”
Wil jij meer aandacht voor toetskwaliteit op jouw school?
De trainers en adviseurs van JIJ! – Bureau ICE begeleiden veel docenten en leidinggevenden met scholing op gebied toetsbeleid, toetskwaliteit en formatief evalueren. Wil je de toetskwaliteit op jullie school aanscherpen? Neem gerust vrijblijvend contact met ons op, zodat we kunnen bespreken wat bij jullie school en visie op onderwijs past.
