Mevrouw, is het voor een cijfer?
Leerlingen in het Nederlands voortgezet onderwijs leren vaak voor een toets omdat ze beloond worden met een cijfer. We dwingen leerlingen om grote hoeveelheden feiten en vaardigheden te leren zonder context. Als we geen cijfer beloven, blijft de pavlov-reactie uit en zakken ze weer onderuit op hun stoel. Idealiter zouden leerlingen niet moeten leren voor een toets of voor een cijfer, maar omdat ze iets willen weten en nieuwsgierig zijn naar kennis. Als er een toets Franse woordjes is, doen ze het wiskundehuiswerk die week niet. We zien enorme stress bij de leerlingen over de hoeveelheid toetsen.
Op mijn school gaan we meer formatief handelen. Dit gaat niet over de manier van toetsen, maar over de inhoud van de les, over handelingen en feedback geven. Dat is dus een cultuuromslag. Het denken van de docent moet verlegd worden naar een andere vorm van checken of een leerling iets heeft begrepen. En als de leerlingen laten blijken het niet te hebben begrepen, kan de docent op een andere manier de stof aanbieden.
Leerlingen leren vooral als je ze vertrouwen geeft. Een docent moet laten zien dat hij gelooft dat de leerling het zelf kan. Ruimte geven, vertrouwen en loslaten. Dat is moeilijk en dat leer je niet op de lerarenopleiding. Het is een herkenbare worsteling van docenten om ruimte te geven aan de leerling en toch een gevoel van controle te houden over het leren van de leerlingen.
De vraag is of een toets iets zegt over de capaciteiten van een leerling of van een docent. Veel en vaak toetsen zorgt in elk geval voor een afrekencultuur en geen lerende cultuur. De tijden dat een docent een eigen plan had en een toets gaf wanneer hij daar zin in had, liggen ver achter ons. Op de meeste scholen werken docenten goed samen. Toetsen worden met elkaar gemaakt en samen bekeken en normeringen worden afgestemd. En dan nu nog de stap naar meer formatief, meer feedback geven en minder cijfers. Gelukkig zijn ook docenten nooit te oud om te leren.
Manon van der Garde is rector van het Gerrit van der Veen College, een cultuurprofielschool voor havo en vwo in Amsterdam.
Toets! special
Heb jij de Toets! Special ‘Samen meer zien’ nog niet in je (digitale) mailbox zitten? Vraag dan nu gratis deze editie aan en ontvang direct de digitale versie. Liever per post, dat kan ook!
