Het ‘corona-effect’: Resultaten begin schooljaar blijven zoals verwacht achter

Elk jaar evalueren VO-scholen in de eerste helft van het schooljaar waar leerlingen staan. Veel scholen zetten bij dit evaluatiemoment de volgtoetsen uit het JIJ! Leerlingvolgsysteem in.

Schooljaar 2020-2021 is in meerdere opzichten uitzonderlijk. Door COVID-19 hebben leerlingen lange tijd les op afstand gehad en op dit moment zitten we middenin een nieuwe lockdown. Daarnaast zijn groep 8-leerlingen begin dit jaar zonder onafhankelijk advies van een eindtoets ingestroomd in de brugklas en zijn er leerlingen die einde schooljaar 2019-2020 overgegaan zijn naar een volgend leerjaar zonder (volledig) afsluitende rapporten.
Na de startperiode van schooljaar 2020-2021 hoorden we van veel scholen dat docenten het idee hadden dat de resultaten achterbleven ten opzichte van andere jaren. Om te kijken of we dit gevoel ook cijfermatig kunnen onderbouwen, hebben we de toetsresultaten van de afgelopen periode geanalyseerd. Hieronder gaan we kort in op de algehele trend. Mocht je dieper willen duiken in de cijfermatige onderbouwing en deze naast de situatie op jouw school willen leggen, dan kun je onderaan dit artikel de toelichting opvragen.

Vergelijking dit jaar en vorig jaar

We hebben de gemiddelde resultaten van de toetsen voor deze periode berekend per schoolsoort en gekeken naar verschillen met de gemiddelden van begin schooljaar 2019-2020. Daarbij hebben we gekeken naar de ontwikkelscore op de referentie- of ERK-niveaus. Waar stonden de leerlingen gemiddeld aan de start van dit schooljaar en hoe was dat vorig jaar in deze periode? En, wat kan dat zeggen over het ‘gat’ dat is ontstaan?

Toelichting ontwikkelscores

Eerst een korte toelichting: Bij de resultaten van JIJ!-volgtoetsen vind je onder meer de ontwikkelscore van leerlingen. Op deze afbeelding zie je hoe de ontwikkelscore een onderverdeling vormt van de referentieniveaus. Door te kijken naar het einddoel (het beoogde uitstroomniveau per schoolsoort en vaardigheid) kun je bepalen hoeveel punten een leerling nog moet overbruggen vanaf waar hij of zij nu staat. Uiteraard doet de leerling daar vanaf de brugklas meerdere jaren over en is de ontwikkeling niet lineair.

Algemene conclusie

Het zal geen verrassing zijn dat er inderdaad ook cijfermatig leerachterstanden te zien zijn in de toetsresultaten. In de brugklas geldt dit bijvoorbeeld met name bij Nederlands lezen, taalverzorging en rekenen/wiskunde. Maar ook in de hogere leerjaren zijn duidelijk achterstanden te zien. Opvallend is dat de gaten bij het praktijkonderwijs het grootst zijn en kleiner worden in het rijtje vmbo, havo, vwo. Als we de achterstanden omrekenen naar een indicatie van het aantal weken onderwijs dat ‘ingehaald’ zou moeten worden, zien we bijvoorbeeld voor Nederlands Lezen op het vwo gemiddeld 8 weken ‘achterstand’ tot wel 17 weken gemiddeld bij het praktijkonderwijs. De vraag die dit oproept: Is dat wel in te halen? In eerste instantie kun je denken dat dit voor zwakkere leerlingen, die al moeite hebben het beoogde niveau te halen, niet te doen is. En tegelijk moeten we de cijfers van de achterstanden geen eigen leven laten leiden maar goed kijken naar het verhaal erachter. Allereerst zijn de achterstanden uitgedrukt in een gemiddelde. Geen leerling is hetzelfde en het is dus belangrijk om altijd naar de individuele groei van een leerling te kijken. De gemiddelden en de omrekening van die gemiddelde ontwikkelscores naar het aantal weken in te halen onderwijstijd, is echt alleen een indicatie om jullie eigen schoolresultaten te kunnen vergelijken. Het bepalen van een werkelijke achterstand is altijd afhankelijk van de specifieke context per vak, vaardigheid en leerling.
Hieronder bieden we enkelen algemene adviezen en hulpmiddelen die je kunt gebruiken bij jullie eigen schoolsituatie. In de op te vragen ‘Toelichting toetsresultaten’ per schoolsoort en leerjaar gaan we wat dieper in op specifieke achterstanden.

Advies en praktische hulpmiddelen

1. Zorg dat bij iedereen helder is wat de referentieniveaus en leerdoelen zijn en wat leerlingen echt moeten kennen en kunnen om bijvoorbeeld 2F of 3F te behalen.
2. Bepaal met je sectie wat de kern is van je vak en richt je daar de komende tijd echt op. Selecteer uit het lesmateriaal de stof en middelen waarmee leerlingen doelgericht aan die kern werken.
   Tip: Maak bijvoorbeeld ook gebruik van de reflectieformulieren en de referentiebeschrijvingen voor leerlingen die je voor Nederlands en rekenen/wiskunde kunt downloaden. Hiermee kunnen leerlingen op basis van de toetsresultaten de leerdoelen bijstellen. (Downloads: zie JIJ! Toolkit kopje ‘Toelichting referentieniveaus voor leerlingen’.
3. Volg de individuele ontwikkeling van leerlingen goed door gericht te kijken waar een leerling staat t.o.v. het referentieniveau en de bijbehorende leerdoelen. Met de volgtoetsen in het JIJ! LVS en de adaptieve toetsroute kun je de groei van individuele leerlingen goed monitoren en op aspectniveau bekijken waar een leerling meer ondersteuning nodig heeft de komende tijd.
   Tip: In het stappenplan bij onze evaluatieroutes vind je verschillende praktische hulpmiddelen en instructies om de groei van leerlingen goed in kaart te brengen.

Ondersteuning onderwijskundig adviseurs JIJ!

Kunnen we je helpen bij de interpretatie van de resultaten van de afgelopen periode voor jouw school? Of kunnen we meedenken over het inzichtelijk maken van waar jullie leerlingen staan? Onze onderwijskundig adviseurs helpen je graag. Neem contact op via: 088 556 9800 of jij@bureau-ice.nl.

Toelichting aanvragen

Wil je je dieper duiken in de cijfermatige onderbouwing en de onderbouwing vergelijken met jullie eigen situatie? Vraag hier het document op: Toelichting toetsresultaten begin schooljaar ’20-’21 – Het ‘corona-effect’. We willen benadrukken dat achter elk cijfer een verhaal zit en dat je daarom altijd de juiste context nodig hebt om jullie eigen resultaten te interpreteren. Als we jullie daarbij kunnen helpen, neem dan gerust contact met ons op.

Dit aanvraagformulier is niet meer in gebruik. Kunnen we je helpen bij de interpretatie van jullie toetsresultaten? Neem dan contact op via: 088 556 9800 of jij@bureau-ice.nl. Hartelijke groet, Team JIJ! - Bureau ICE