Hands-on examenconstructie bij Grafisch Lyceum Rotterdam

Hands-on examenconstructie bij Grafisch Lyceum Rotterdam: ‘Dat keuzedelen voortaan meetellen, zorgde voor een gevoel van urgentie’

Vanaf cohort 2020/2021 telt het examenresultaat van keuzedelen mee voor de slaag-/zakregeling in het mbo. Met het oog daarop ontwikkelde Grafisch Lyceum Rotterdam (GLR) in korte tijd vijf nieuwe examens voor keuzedelen en drie beroepsexamens. Dat gebeurde in co-creatie met Bureau ICE, in de vorm van hands-on constructietrajecten. Karin Donk en Celine van der Geest blikken terug met trainer Luuk Bouwman.

Karin, die als opleidingscoördinator binnen het Bureau Scholing van GLR verantwoordelijk is voor de deskundigheidsbevordering van medewerkers, benaderde Luuk eind 2020 voor de examens. Celine, die als medewerker van het Bureau Onderwijsontwikkeling & Kwaliteit afdelingsdirecteuren ondersteunt en adviseert, nam zelf deel aan verschillende trainingen.

Waarom een hands-on traject en hoe krijg je docenten daar warm voor?

Dat keuzedelen voortaan meetellen voor slagen en zakken, zorgde voor een gevoel van urgentie, herinnert Celine zich: “Directe aanleiding was een nieuwe opleiding Mediamaker, die we ook als eenjarige BBL-variant aanbieden. We hebben nu dus al studenten in huis voor wie die nieuwe regeling geldt. Door dat gevoel van urgentie merk je dat docenten makkelijker in beweging komen.”

“Gezien de tijdsdruk en hoeveelheid examens die we moesten ontwikkelen, was hands-on constructie wat mij betreft eigenlijk de enige optie”, vult Luuk aan. “Het mes snijdt daarbij aan twee kanten. Aan het einde van de tweedaagse werksessie ligt er een examen dat aan alle vaststeleisen voldoet én je hebt docenten de vaardigheden bijgebracht om dit voortaan zelf te doen.”

Celine: “Pluspunt is ook dat docenten die in zo’n constructiegroep hebben gezeten, het examen van A tot Z kennen. Dat is prettig bij het afnemen van een examen, of als collega’s vragen hebben. Het is veel meer hun eigen examen geworden.”

“Het is de kunst om iemand de juiste handvatten te geven en te laten zien hoe hij of zij dat zelf kan doen.”

Wat is het verschil tussen hands-on constructie en reguliere ontwikkeltrajecten?

Karin: “Het is belangrijk dat een trainer in een relatief kort tijdsbestek aanvoelt waar de kennis en kracht ligt van de docent die het examen uiteindelijk moet ontwikkelen. Bij hands-on constructie wil je voorkomen dat een trainer, met al diens expertise, de docent teveel werk uit handen neemt. Het is de kunst om iemand de juiste handvatten te geven en te laten zien hoe hij of zij dat zelf kan doen. Dat heeft alles te maken met vertrouwen geven.”

Dat moet herkenbaar zijn voor docenten, want die rol hebben ze normaal zelf…

Karin: “Ja, zo kun je dat zien. En de docent heeft ineens de rol van student.” Lachend: “Wel een veeleisende student, want veel docenten hebben de eigenschap dat ze alles beter weten.”

Dan, serieuzer: “Niet alle docenten vinden hun rol in de examenconstructie even leuk of makkelijk. Je kunt een fantastische praktijkdocent zijn, maar een examen schrijven is iets heel anders. Vaak staan medewerkers daarom ook niet te springen om examens te construeren. Dat vraagt wel wat van een trainer. Je moet kunnen omgaan met die weerstand. Luuk doet dat heel goed.”

Hoe is het bevallen?

Celine: “Als ze me hier nog een keer voor vragen, wil ik het weer op deze manier. Omdat ik hier nog niet zo lang werk, zijn veel dingen nieuw, zoals het meeschrijven aan examens. Ik vond het fijn hoe Luuk ons meenam in het hele proces. Dat geldt ook voor de vakdocenten. Die hebben jaren geleden weliswaar constructietrainingen gehad, maar de meesten hebben die kennis niet meer paraat.”

Luuk: “De core business van docenten is natuurlijk lesgeven, het ontwikkelen van een examen moet je er maar ‘even’ bij doen. En als je nieuw bent, of het jaren geleden is dat je voor het laatst een examen ontwikkeld hebt, kan dat spannend zijn. Ook ervaren sommige docenten het als risicovol, want de examens moeten wél aan alle kwaliteitseisen voldoen.”

“Die verantwoordelijkheid voelen docenten”, bevestigt Celine. “En het is ook spannend om feedback te krijgen van de vaststeladviescommissie. Als er punten van kritiek komen, is dat vervelend. Maar nu kregen we alleen maar complimenten. Dat was echt wel even een klein feestje!”

“En voor mij is het elke keer weer een feestje om bij GLR een dergelijk ontwikkeltraject te mogen verzorgen”, antwoordt Luuk. “Het zijn docenten die van aanpakken weten.”

Hoeveel dagen moet je als school uittrekken voor een hands-on constructietraject?

Luuk: “Hier hebben we de meeste examens in twee dagen ontwikkeld. Dat is ook te danken aan de goede voorbereidingen van de deelnemers van deze werksessies; dan kan je grote stappen zetten. Soms heb je ook drie dagen nodig. Dat hangt af van het soort examen, de omvang van het keuzedeel en de mate van voorbereiding.”

Aangezien we nog massaal thuiswerken: kan zo’n hands-on constructietraining ook online?

Celine, gedecideerd: “Daar moet je niet aan beginnen. Je bent zo intensief bezig. Dat is niet te doen.”

“Het moet op locatie”, beaamt Luuk. “Maar je werkt in kleine groepjes, dus het is makkelijk om het coronaproof te organiseren.”

Kun je dit traject ook individueel volgen?

Celine: “Bij ons bestond de grootste groep uit vijf personen en de kleinste uit twee. Ik zou het ook altijd minimaal met een groepje van twee doen. Dan kun je de taken goed verdelen, bijvoorbeeld in de voorbereiding op dag twee, en heb je tijdens het traject ook iemand om mee te sparren.”

Luuk: “Voor de opleiding Videodesign hebben we bijvoorbeeld twee keuzedelen in twee afzonderlijke dagen behandeld. Op de eerste dag keek de ene deelnemer mee bij de andere. En op dag twee waren de rollen omgedraaid, zo vulden ze elkaar mooi aan.”

Nog een tip voor andere scholen die overwegen om hun examens op deze manier te construeren?

Celine: “Ik zou zeggen: maak er gebruik van. Doe het. Ja, het is intensief. En ja, het is een investering om personeel vrij te roosteren. Maar uiteindelijk wordt iedereen er blij van en je hebt aan het eind van het traject kwalitatief goede examens.”

En heb jij nog een laatste tip, Karin?

“Een training is eigenlijk al voor de helft geslaagd, als die op een prettige manier begint. Een fijne ontvangst in een opgeruimd lokaal, met een bakkie koffie of een lekkere lunch. Geen doos met broodjes op tafel kwakken, maar de lunch op een mooie manier verzorgen. Dan voelt een groep zich prettig en heb je de meeste mensen al mee.”

Hoe kunnen we jullie helpen?

We bieden met TOA Trainingen een uitgebreid trainingsaanbod. Maatwerk, zoals voor we voor Grafisch Lyceum Rotterdam verzorgen, is ook mogelijk. Neem daarvoor contact op met jouw TOA adviseur of met onze klantenservice, via toa@bureau-ice.nl.