Gastblog Mark: De zoektocht naar formatief toetsen

Sinds de start van het schooljaar zijn we in de sectie biologie begonnen met formatief toetsen. Lees hier het vervolg van onze zoektocht naar formatief toetsen.

Verschillende docenten, verschillende methoden

Langzamerhand beginnen we lol te krijgen in formatief toetsen. Wel blijkt dat we verschillende methoden handig vinden. Mijn collega Maria heeft zelf een matrix gemaakt. Ze vraagt de leerlingen door middel van een groen vinkje aan te geven welke doelen ze al beheersen. Na de toets legt Maria de behaalde scores op bepaalde onderdelen naast de matrix.

Ikzelf ben gecharmeerd van goformative.com. Deze site laat een mooi overzicht zien van wat de leerling in een quiz of toets gedaan heeft. Ook wordt mij duidelijk wie serieus aan het werk geweest is met de quiz en wie niet. Nog een voordeel is dat ik de formatieve toets nu als huiswerk mee kan geven en dat het mij geen les kost! Ik kan vrij eenvoudig feedback geven op antwoorden. Dat is ook handig voor de leerling, omdat de leerling mijn feedback direct in zijn persoonlijke account terug kan zien. Anke Swanenberg, die ik op het Toetscongres VO heb horen spreken, gaf ook aan dat je vooral iets moet gebruiken wat handig voor je is.

Formatief toetsen versus “echte” toetsen

Ook onze leerlingen zijn inmiddels gewend geraakt aan het ritme van een formatieve toets voor een ‘echte’ toets. We zijn nog wel zoekende hoe we kunnen zorgen dat leerlingen de formatieve toets serieus nemen als daadwerkelijk toets-moment. We zien dat leerlingen twee verschillende strategieën gebruiken. De eerste strategie is de toets maken zonder dat je geleerd hebt. Dit maakt inzichtelijk hoe je ervoor staat en wat er nog nodig is. Het gevaar is dat een toets, en dus ook een formatieve toets, nooit de hele stof dekt. Dat kan ervoor zorgen dat een formatieve toets best goed ging zonder te leren, maar een toets voor een cijfer niet of omgekeerd. De tweede strategie is dat de leerling wel gaat leren en dan bekijkt hoe goed ze de stof kennen. Hoewel hier ook het zojuist beschreven gevaar zit, zorgt een tweede keer leren wel vaker voor een goed cijfer.

Strategie bepalen

In gesprekken met leerlingen merk ik dat mijn leerlingen niet heel bewust kiezen, maar dat de keuze van een strategie afhangt van de drukte van de rest van hun (school)werk. Hierin ligt wel een probleem wat ik moeilijk kan beheersen. Op school wordt er naar mijn mening nog te veel getoetst. Ik doe hier natuurlijk ook aan mee, maar het vak biologie zit aan de lage kant van het spectrum. Minder toetsen heeft voordelen, maar ook nadelen. Met maar een paar cijfers worden die cijfers belangrijker. Bij de taalvakken hebben leerlingen in 4 VWO aan het einde van het jaar wel rond de 15 cijfers, terwijl ze er bijvoorbeeld bij wiskunde maar vier krijgen. Mijn leerlingen in 4VWO krijgen dit jaar zeven cijfers die meetellen. De formatieve toetsen zitten hier dus niet bij. Ik snap het daarom goed al een leerling kiest om zich volledig te focussen op wiskunde in plaats van het leren voor een formatieve toets.

Het gaat dus nog een hele uitdaging worden om deze toetsvorm bij leerlingen en bij ons een volwaardige plek te geven, maar zoals Confucius het al zei: de weg zelf is je bestemming.

Mark Koren staat met veel plezier voor de klas op het Cals College te  Nieuwegein. Hij geeft daar biologie, voornamelijk aan de bovenbouwklassen havo en vwo. Mark schrijft over formatief toetsen op zijn school.

Zelf aan de slag met Formatief evalueren? Bekijk ons aanbod op JIJ! Training & Advies.