Feedbackrijk leren
“Zeg, jij studeert toch Engels? Kun jij anders vanavond niet een paar artiesten interviewen op de Main Stage, tijdens de change-overs? Jouw Engels is goed toch?” Natuurlijk zei ik ja. Ik op de Main Stage! Beroemde artiesten interviewen! Voor duizenden mensen! Ik had weliswaar nog nooit een interview met iemand gedaan, laat staan in het Engels – maar hoe moeilijk kon het zijn?
Het bleek nog best lastig: goede vragen blijven stellen, aandachtig naar de spreker luisteren en tegelijkertijd wachten op een goed moment voor je volgende vraag. Het publiek joelt, de artiest heeft een jetlag, je spiekbrief blijkt onleesbaar in het podiumlicht, je vraagt je af of de mensen je microfoon kunnen zien trillen vanaf die afstand. En je moet nog minstens tien minuten.
Wat doe je in de les
Ik was tweedejaars student Engels en had het vwo afgerond met een dikke 8 voor het vak. Ook sprak ik vaak genoeg Engels. Toch was zo’n interview houden nieuw voor me. Waarom had ik daar nooit les in gehad op school? Niet bij Engels, maar ook niet bij Nederlands, Frans of Duits. Terwijl het toch een handige vaardigheid is. Een leuke en leerzame activiteit voor in de bovenbouw ook. Wat we wel deden? Eindeloos oefenen met luistertoetsen en oude eindexamens. Een formele brief leren schrijven, waarin je bijvoorbeeld solliciteerde naar een felbegeerde positie als kinderactiviteitenbegeleider op een imaginaire camping aan de Zuid-Engelse kust. Examenidioom herkauwen. Onderdelen die je nu nog steeds op veel PTA’s ziet staan.
Taalvaardigheden moet je trainen
Dat kan anders. Nu zijn curriculum en didactiek nog vaak gescheiden werelden. Maar in een optimale leeromgeving overlappen ze veel meer. Wat mij betreft gaan we naar een lessituatie, waarin assessment en leren hand in hand gaan – continu. Want een taal moet je kunnen gebruiken: in gesprekken, als spreker en luisteraar, als je informatie opzoekt op internet, bij correspondentie, zowel lezend als schrijvend. En natuurlijk bij het kijken van een film of documentaire. Je diploma zou moeten betekenen dat je de taalvaardigheden in voldoende mate beheerst om dat allemaal te kunnen. Juist al die facetten van het gebruik van de taal moet je oefenen en toetsen. Terwijl het examenprogramma momenteel maar gedeeltelijk laat zien wat leerlingen met de taal kúnnen.
Daarom is het productiever om in de klas zo vaak mogelijk gericht te oefenen met de verschillende vaardigheden. Als je leerlingen in je les aan het praten of schrijven zijn in de doeltaal, heb je als docent snel genoeg door hoe ze het doen en waar de problemen liggen. Dan krijg je een beter zicht op hun vaardigheden en kun je daar goed op sturen. Dat is het idee achter feedbackrijk leren.
Hoe werkt feedbackrijk leren?
Na instructie gaat de leerling aan de slag met een oefening. Aanwezige kennis van woorden, zinsbouw en grammatica wordt toegepast. Er wordt geluisterd en gelezen – daar wordt op gereflecteerd. Er wordt geschreven en gesproken. Al die activiteiten kunnen worden geëvalueerd. Leerlingen halen feedback op over hun taalactiviteit, bij elkaar en bij hun docent. Met die feedback op zak kunnen ze een volgende stap in het leerproces zetten. Zo komen ze verder, dankzij de concrete en specifieke feedback die hun werk oplevert.
Verwachtingen verhelderen
Stel dat je spreekvaardigheid wil trainen voor Engels. Dan kun je je leerlingen een elevator pitch laten voorbereiden: een presentatie van anderhalve minuut, waarin ze onafgebroken in de doeltaal iets aanprijzen (vakantiebestemming, favoriete boek, beste Netflixserie). Van tevoren formuleer je duidelijke leerdoelen en spreek je met elkaar af waarop je gaat letten en wat de kwaliteitscriteria zijn. Vervolgens ga je aan de slag: leerlingen schrijven een opzet van hun speech en oefenen die in tweetallen, terwijl jij rondloopt om mee te luisteren en vragen te stellen. En als het tijd is voor de pitch, doen enkele willekeurig gekozen leerlingen hun presentatie. Daarop krijgen ze feedback van medeleerlingen en docent, met behulp van de geformuleerde succescriteria. Dat is een voorbeeld van feedbackrijk leren.
Procesgericht, niet resultaatgericht
Het doel van zo’n les is het trainen van de vaardigheden. Het draait dus om het leerproces, niet om de toets aan het eind van de periode.
Dat is even wennen: vaak zijn we ons in de les aan het voorbereiden op het volgende cijfermoment. Natuurlijk is het belangrijk dat er goede cijfers worden gehaald. Maar bij feedbackrijk leren draait het om beter en gerichter ontwikkelen van de vaardigheden, waardoor je meer leert. Dat voel je in de les; het is leuk en motiverend om concreet bezig te zijn en te merken dat je vooruit gaat. En je merkt het ook aan de cijfers: omdat je meer leert, worden de resultaten ook beter.
Feedback
Feedback staat hierin centraal. Maar niet alle feedback werkt. Docenten leggen graag uit aan leerlingen wat ze beter kunnen doen. Maar zit je leerling daar wel op te wachten? Snapt je leerling wel wat je bedoelt? Heeft je leerling voldoende informatie om het werk te kunnen verbeteren? Je kunt het ook omdraaien: feedback moet niet worden gegeven, feedback moet worden opgehaald. Als leerlingen zelf op zoek gaan naar feedback op hun werk (bij elkaar of bij de docent), dan wíllen ze leren. En met een hogere leermotivatie is de kans dat ze meer leren, ook groter.
Tweerichtingsverkeer
Ook docenten halen feedback op, en wel bij hun leerlingen. Als je op het leerproces gericht bent, ga je telkens na of je uitleg begrepen wordt, of de taak duidelijk is en hoe de opdracht geïnterpreteerd is. Zo kun je als docent je onderwijs en de opdrachten steeds beter op de leerlingen afstemmen. Bovendien geef je met zo’n open, lerende, onderzoekende houding een goed voorbeeld aan je leerlingen. Deze aanpak betekent een behoorlijke omslag in denken en handelen. Het productieve en actieve karakter van de lessen vereist een andere aanpak. Dat kost tijd en energie. Gelukkig kunnen we je een eind op weg helpen met een flinke stapel lesideeën en opdrachtvoorbeelden van feedbackrijk onderwijs. Ook weten we vanuit theorie en praktijk welke stappen je kunt zetten om deze benadering van taalonderwijs succesvol te implementeren. Daarnaast kunnen we je helpen om de vaardigheden beter en gerichter te toetsen.
Beloofd
We beloven je dat je lessen leuker, gevarieerder en nuttiger worden. Daarbij worden de resultaten beter. En zelfs interviewen in de doeltaal wordt wellicht ‘a walk in the park’. Benieuwd naar meer feedbackrijk leren op school of in de klas? We vertellen je er graag meer over. Neem contact met ons op via jij@bureau-ice.nl.
