Dromen over onderwijs van 0 tot 21 jaar

“Goed onderwijs en goede leerkrachten hebben mij de kans gegeven om mezelf als kind verder te ontwikkelen. Ik werd écht gezien. Onderwijs is voor mij dan ook het allerbelangrijkste waarmee je het leven van kinderen kunt veranderen. Met goed ingericht onderwijs kunnen we er samen voor zorgen dat alle leerlingen die kansen krijgen.” Samen met Rinda den Besten, gedreven voorzitter van de PO-Raad, kijken we naar het huidige onderwijs en dromen we over de toekomst. Want, zo stelt de PO-Raad, alle kinderen verdienen goed onderwijs, nu én in de toekomst.

De strategische agendapunten van de PO-Raad zijn sturend voor alle activiteiten binnen de vereniging. Het continu monitoren en bijsturen zorgt dat er vorderingen gemaakt worden. Veranderingen en ontwikkelingen hebben in het (basis)onderwijs tijd nodig. Voor dit artikel zijn we even in de versnelling gegaan en vertelt Rinda ons over haar visie op enkele speerpunten in het onderwijs.

Onderwijsvisie
Onlangs hebben we teruggekeken op het rapport van de Commissie Dijsselbloem, van 10 jaar geleden. Toen heerste het gevoel dat er niet meer over het stelsel gesproken mocht worden. Ik denk dat we dat juist wel moeten doen. We hebben met het huidige stelsel onszelf namelijk grenzen opgeworpen en hekken neergezet die kinderen niet helpen bij hun ontwikkeling. Denk aan de overgang PO-VO. Nederland is het enige land waar we zo hard deze knip zetten. Als ik 20 jaar vooruit mag denken, dan staan die hekken er niet meer. We hebben tegen die tijd het onderwijs en het stelsel helemaal doordacht en anders ingericht. We kennen dan één wet voor funderend onderwijs van 0 t/m 21 jaar waarin ieder kind zijn ononderbroken leerlijnen doorloopt met veel meer maatwerk.

Een mooi voorbeeld is een aspect van het Duitse onderwijs waar leerlingen de ruimte hebben om op meerdere momenten over te stappen binnen het onderwijs van de beroepsroute naar de algemeen vormende route en vice versa. Ze kijken naar wat een kind kan of nodig heeft in de levensfase waarin het zit. Een kind ontwikkelt zich namelijk niet lineair. Bij ons is dat overstappen op dit moment bijna onmogelijk. Ik ben voorstander van het doorbreken van de harde scheiding tussen algemeen vormend onderwijs aan de ene kant en beroepsonderwijs aan de andere kant. Er moet aandacht naar ambacht, vakmanschap en creativiteit, waardering voor deze vaardigheden is belangrijk. Kortom, ik hoop dat we over 20 jaar een flinke slag maken zowel in ons onderwijssysteem als in de onderwijsinhoud.

Ontwikkelingsgericht leren
Ontwikkelingsgericht leren moeten we stimuleren vanaf jonge leeftijd. Minstens zo belangrijk is het zorgen voor een ononderbroken doorgaande leerlijn. Ook hier zien we dat ons stelsel in de weg zit. We weten dat kinderen erbij gebaat zijn als je de verwachtingen wat hoger inzet, ze gaan dan beter presteren. Ondertussen rekent ons systeem scholen erop af als we kinderen deze kans bieden, maar ze een lager resultaat halen. Het belang van de school is dan strijdig met het belang van de leerling.  Daarmee remmen we ontwikkeling van leerlingen en dat is niet acceptabel.

(Digitale) leermiddelen
Kinderen moeten nu nog te vaak van hoofdstuk 1 tot hoofdstuk 10 door een lesboek struinen of het nu te makkelijk, te moeilijk of iets daar tussenin is. Ik zie voor de toekomst een integrale visie op onderwijs, effectiever omdat het beter past bij de ontwikkeling van kinderen, daardoor ontstaat er ruimte om ook andere vaardigheden te ontplooien. Op scholen die daar al meer mee experimenteren zie je dat kinderen het leuker vinden om te leren, doordat ze inzicht hebben in hun eigen leerproces. En dit betekent echt niet dat leerlingen dan alleen nog maar de hele dag achter een laptop of tablet zouden moeten zitten. Wat mij betreft gaan kinderen ook veel meer bewegen, bezig zijn met hun handen, samenwerken, aan projecten werken en creatief bezig zijn.

Leeromgeving
De ouderwetse lokalen met de dichte deuren zullen in de toekomst verdwijnen, geen eigen winkeltjes meer. Ik zie veel meer open ruimtes waarin kinderen zelf bepalen waar ze willen werken, wat voor hun leerproces prettig werkt, waar zij zich kunnen concentreren. Voor sommige scholen voelt dit wellicht nog als onmogelijk, maar het gaat, hoe langzaam ook, zeker gebeuren. Externe factoren bepalen hierbij mede het tempo. We komen helaas al schromelijk veel tekort om alle 10 duizend schoolgebouwen überhaupt duurzaam te maken en te zorgen dat ze aansluiten bij het klimaatakkoord van 2030. Maar ook de gemeente, als eigenaar van de schoolgebouwen, houdt deze vernieuwing soms tegen.

Inzicht in de groei van de leerling
Het belangrijkste vind ik dat we inzicht krijgen in de groei van leerlingen en we hebben toetsing nodig om zicht te hebben op hun ontwikkeling. Als ik vandaag de dag een school inloop dan realiseer ik me dat het voor een kind zoveel leuker is nu onderwijs te krijgen dan 30 jaar geleden. Het is creatiever, er is ruimte voor Engels, kunst en veel meer maatwerk. Het is niet alleen maar de focus op het cognitieve, het gaat ook om andere vaardigheden. Ik denk dat er een enorme dorst is naar de manier hoe we die complete groei inzichtelijk kunnen maken, zonder alles te moeten meten. En we zijn al goed op weg door de manier waarop we het inspectietoezicht hebben veranderd. We kijken veel meer naar de visie van een bestuur en school, hoe is dit merkbaar in de klas en hoe houden ze hier zicht op. In de basis moeten alle kinderen leren schrijven en leren rekenen. Maar we doen zoveel meer mooie dingen in het onderwijs en hoe kunnen we dat laten zien? Ik hoop voor de toekomst dat we op een meer zinvolle manier dát inzichtelijk kunnen maken.

En wat als alles mogelijk is…
De gelukkigste kinderen van Europa vinden we in Nederland én we willen allemaal dat kinderen gelukkig zijn. Onderwijs speelt daar een belangrijke rol in. Ik wens die ononderbroken doorgaande leerlijn waarin we álle kinderen kansen bieden om maximaal tot hun recht te komen. Blije kinderen die kunnen werken op hun eigen niveau en uitgedaagd worden in mooie, open en duurzame scholen. Mét uiteraard de allerbeste goed betaalde leerkrachten, want het vak als leerkracht is over 20 jaar terecht weer helemaal erkend. We kunnen daardoor weer vertrouwen op voldoende kwalitatief goede leraren, die leuk en uitdagende werk vinden in het onderwijs.

Wil je ook de gratis jubileumeditie van Toets! magazine ontvangen, meld je dan nu aan.