De mavo was niet het einde van de wereld, maar juist het begin

Jim, het boek Mavoklanten. Hoezo dit boek?

“Het begon zoals het vaak begint. Ik zat met Peter de Brock – we schrijven allebei voor het Parool – in de kroeg. Bierviltje bij de hand. Mijmerend over onze mavotijd. Een toptijd. Zorgeloos. Druk bestond niet. Het knaagde dat de mavo vaak onderschat wordt. Vandaar het idee 21 mavo-verhalen op te tekenen die blijven hangen. Overigens verdween het bierviltje met krabbels in de kast, vergaten we het en pakten het project pas vorig jaar weer op.” In het boek Mavoklanten vertellen succesvolle Nederlanders over hun mavotijd. Ze zijn minister, schrijver, burgemeester, actrice, cabaretier of topsporter geworden en hebben dit gemeen; ze gingen naar de mavo en behoren nu tot de allerbesten van hun vak. “Iedereen deelt de lessen van de meest vormende periode in hun leven. Welke verhalen me vooral raken? Ik heb – hoe kan het anders – enorm gelachen met Youp van ’t Hek, vond het ontroerend om te weten dat Bettine Vriesekoop de mavo haatte maar daardoor wel tijd had om zich naar de top te tafeltennissen. En ik heb ongelooflijk veel respect voor Liesbeth Woertman, emeritus hoogleraar psychologie. Wat een kracht om als jong meisje fulltime te werken, de moedermavo in de avonduren te volgen en het dan tot hoogleraar psychologie te schoppen. Het ging niet zonder slag of stoot; ze noemt zichzelf een koppige klimgeit.” In het boek staan ook wetenschappelijke essays waar thema’s als doorzettingsvermogen, het puberbrein en identiteit uitgelegd worden.

Je kijkt vrolijk als je over je eigen mavotijd in Amsterdam Oost vertelt.

“Het was zo onbezorgd. Veilig, maar ook intens. Je bent puber. Het is de tijd van aantrekken en afstoten. Van het zoeken naar identiteit. Waar hoor je echt bij? En vlak het immer aanwezige groeps- en kopieergedrag niet uit.” Spijt van zijn loopbaan heeft hij niet. Als laatbloeier of langzame starter ging hij fluitend van mavo naar de detailhandelschool omdat hij niets beters wist te verzinnen en vervolgens van pabo naar de UVA om orthopedagogiek te studeren. “Daar hadden twee van mijn broers ook gestudeerd.” Het leren gaat makkelijk. Geen enkele spijt kleeft aan hem van de afgelegde schoolloopbaan. Hij refereert aan het boek van Louise Elffers ‘Onderwijs maakt het verschil, Kansengelijkheid in het Nederlandse Onderwijs’. “Zij zegt: Waarom redeneren we niet vanuit potentie in plaats van een te vroege en vaak dwingende voorspelling over de schoolloopbaan?” Jansen kan zich hier helemaal in vinden. “Wat weet je nou in groep 8 over jouw leertraject? Het is hoog tijd dat Nederland, kampioen in ‘hokjes plaatsen,’ breder kijkt en niet alles inzet op havo- en vwo-diploma’s. Laten we het vmbo niet vermijden maar positioneren als prima school om een meer dan mooie toekomst tegemoet te gaan!”

“Het is hoog tijd dat Nederland, kampioen in ‘hokjes plaatsen,’ breder kijkt en niet alles inzet op havo- en vwo-diploma’s.”

Jim Jansen, journalict, publicist

Heel even dan toch. Na dit interview ga je naar een congres voor mondhygiënisten? Wat heb je daarmee? 

“Ha ha, behalve dat mijn vrouw er één is, treed ik regelmatig op als dagvoorzitter of keynote spreker. Leuk om te doen, alhoewel ik ook vaak nee zeg.” Wel een leuk bruggetje naar wat hij tegenwoordig allemaal ‘is’ en doet. “Het rijgt zich als vanzelf aan elkaar. Grappig is wel dat ik het schrijversvak altijd ambieerde en op de pabo een schoolkrant – De Tang – oprichtte. Deze werd meteen in beslag genomen wegens beledigende uitspraken. Niet erg hoor.” Daarna was hij hoofdredacteur van HvanA, Hogeschool Amsterdam, en Folia van de Universiteit van Amsterdam. Nu zit hij helemaal op zijn plek als hoofdredacteur van New Scientist. “Heerlijk. Ik schrijf elke dag en het is verfrissend om wetenschappelijke inzichten uit te leggen aan een groot publiek.” Jansen spreekt aan de lopende band wetenschappers en schreef er met broer Dolf zelfs nog een boek over. Twee namen komen direct naar voren. “Eveline Crone over het puberende brein en wat er dan allemaal in hoofd en lichaam gebeurt. Ze legt haarfijn uit wat het brein zo boeiend maakt. En Rianne Letschert, hoogleraar victimologie, die onderzoek doet naar volkeren die eigenlijk geen rechten hebben maar wel een enorme weerbaarheid. Fascinerend.”

We kunnen het niet laten. Wat heb je met flipperkasten?

“Zoek het maar op, ik ben woordvoerder van de Nederlandse Flipper Vereniging. Dit is geen grap. Als klein joch flipperde ik me een ongeluk in de kroeg op Texel waar we op vakantie gingen. En nu? Ik werk hard, en ik ontspan optimaal. Met flipperen. Als ik flipper, denk ik nergens anders meer aan. Het liefst speel ik op kasten waar je nog muntjes indoet. Lekker ouderwets.”