Blog: Eindtoetsperikelen
Het was een prachtig geel met donkerblauw boekje, weet ik nog. Een spiksplinternieuw exemplaar en zo rook het ook. Naast het boekje lag een potlood met een scherpe punt en een gave, witte gum. Ik durfde er niet aan te komen. Het lag er zo netjes bij. Ieder tafeltje zag er hetzelfde uit. In keurige rijtjes achter elkaar.
Met onze armen over elkaar wachtten we af totdat de meester gewichtig begon te spreken. De weken daarvoor had hij een speciale “pas op voor de eindtoets-stem” ontwikkeld en als je die hoorde, dan wist je hoe laat het was. Eindeloos kon hij doorgaan over het belang van de toets. En over de hele moeilijke, bijna onmogelijke opgaven die het bevatte. We oefenden wekenlang oude toetsen (waarvan ik het grootste deel fout maakte) en alle werkkaarten die in het lokaal hingen werden zorgvuldig afgeplakt, want spieken was ernstig verboden! Toen hij aan het eind van zijn eind-toets-instructie was, had ik er niks van meegekregen. Alles was langs me heen gegaan, want ik voelde me op dat moment net zoals ik me in al die weken daarvoor had gevoeld; reddeloos verloren.
Jaren later kreeg ik mijn eerste groep 8 en ik voelde me daar meteen op mijn plek. De eerste maanden zwoegden we door de pittige leerstof heen en bereidde ik ze helemaal voor op die o-zo-belangrijke toets en hoorde ik hoe ook mijn stem veranderde. Op het moment dat ik de tafels in toetsrijtjes zette en ik die boekjes daar zo recht en keurig zag liggen, voelde ik me ineens weer als toen; reddeloos. Ik wist toch als geen ander wat dat toetsgezever met een kind kan doen. Daar gaan ze echt niet beter van scoren of zich beter door voelen.
Ik leerde dat niet het eindresultaat, maar de weg ernaar toe veel belangrijker was.
Gaandeweg leerde ik als juf beter met de toets om te gaan en kon ik mijn kinderen steeds gerichter begeleiden. Zo ontdekte ik dat werken aan zelfbeeld en zelfvertrouwen ontzettend veel opleverde. Kinderen zaten lekkerder in hun vel, maakte mooie sprongen in hun ontwikkeling en waren trots op hun gemaakte werk of product. Ik leerde dat niet het eindresultaat, maar de weg ernaar toe veel belangrijker was. Het advies voor het voortgezet onderwijs bestaat immers ook uit zoveel meer dan alleen een score van een toets. Juffen en meesters kijken vooral ook naar inzet, werkhouding, taakgerichtheid en intrinsieke motivatie.
In al mijn onderwijsjaren veranderde de toets ook. Eerst speelde zij de belangrijkste rol bij de totstandkoming van het VO-advies, daarna werd de stem van de leerkracht gewichtiger. De eindtoets verplaatste zich van januari naar april. Nu wordt zij na de advisering afgenomen en niet meer daarvoor. Je hebt de keus uit verschillende aanbieders én tussen digitale en papieren toetsen. De één is een monsterachtig ding, terwijl de ander veel kindgerichter is. Keus genoeg, maar het afname-moment blijft toch een dingetje…..
In mijn lokaal geen toetsgezever. Mijn leerlingen zijn zoveel meer dan de score van een toets. Ze leven, ademen, bedenken, spelen, ontwikkelen en groeien met pieken en dalen. Net zoals de seizoenen, veranderen zij ook gedurende het jaar; vrolijk en sprankelend als een zon, dartelend als een lammetje, streng en koud als de vorst en zo wispelturig als een herfstblad. Ze zijn niet met elkaar te vergelijken en hebben ieder zo hun eigen talenten en moeilijkheden. Met de groep dwarrelen we lekker voort, maar als het woord eindtoets valt, zitten ze rechtop aan hun tafeltje. Hoe leuk ik het ook breng, hoe minder spannend ik het ook maak, hoe “luchtig” ik er ook over doe, het woord eindtoets is beladen. Ze worden waarschijnlijk door hun ouders (mijn generatie) beïnvloedt. Die hadden vast ook een meester met zo’n “pas op voor de eindtoets-stem”!
Over de auteur:
Hilde was vroeger op school het kind dat niet gezien, gehoord en begrepen werd. Totdat één leerkracht het verschil maakte. Dat werd meteen haar grootste drijfveer om zelf het onderwijs in te gaan. Hilde’s overtuiging? Een kind kan zich pas optimaal ontwikkelen als het zich écht gezien en gehoord voelt. Hilde heeft jarenlang als leerkracht gewerkt in het basisonderwijs, maar traint en coacht nu teams en startende leerkrachten.
