Blog: De gouden weken; goed van start met groep 3

Onze nieuwe blogster Nadia neemt je mee naar haar klas. Ze geeft je praktische tips en tops die zij inzet in haar dagelijkse onderwijspraktijk. 

De zomervakantie is voorbij en net als alle andere leerkrachten ben ik bezig om het nieuwe schooljaar voor te bereiden. Straks staat er weer een verse groep leerlingen voor de deur, leuk! Bij mij is dat groep 3. Derdegroepers die staan te springen om te leren lezen, schrijven en rekenen. Ik bekijk de jaarkalender en plan de reken- en taaldoelen per periode in. Naast de basisvaardigheden is het natuurlijk minstens zo belangrijk om aandacht te besteden aan de zachtere vaardigheden, zoals de sociaal emotionele ontwikkeling en leren leren. Graag vertel ik je in dit blog hoe ik hiermee aan de slag ga in de klas.

Zo bepaal je sociaal-emotionele doelen voor de eerste periode
Spannend voor de derdegroepers: nu ga je toch echt ‘leren’. Maar ook ik moet de groep leren kennen om in te zien wat zij van mij nodig hebben. Voor de eerste weken van het schooljaar, de gouden weken, plan ik daarom verschillende groepsvormende activiteiten en coöperatieve werkvormen in. Ik gebruik bijvoorbeeld Binnenkring en Buitenkring om de kinderen te laten vertellen over de afgelopen zes weken en ik laat ze iemand zoeken die ze beter willen leren kennen. In deze weken wordt namelijk de basis gelegd voor een goede groepsvorming en een fijne sfeer. Ik prop vooral niet te veel verschillende activiteiten in de dag. Ik probeer de activiteiten juist meerdere keren te herhalen zodat de kinderen kunnen ervaren dat een oefening beter gaat naarmate ze het vaker gedaan hebben. Maar ik kijk ook naar mezelf; wat is er in mijn eigen handelen nodig om een activiteit tot een succes te maken? De ene keer blijkt het vormen van een kring meer instructie nodig te hebben dan je van tevoren denkt, de andere keer blijkt niet de vorm maar de inhoud het struikelblok. In de eerste weken probeer ik voor mezelf een beeld te vormen van de groep en van de individuele kinderen. Zo bepaal ik op basis van mijn observaties en kindgesprekken de sociaal-emotionele doelen voor de eerste periode.

Gewoontevorming
Begin groep 3 is alles nieuw, alles heeft uitleg nodig en voor alles zijn nieuwe routines nodig. Stap voor stap introduceer ik die nieuwe routines. Denk hierbij aan het gebruik van het wisbordje, de time-timer, het stoplicht en de werkboeken. De eerste dagen geef ik ook veel mini-gedragslessen. Hierin bespreek ik met de kinderen het gedrag wat we willen zien en horen in de kleedkamer bij gym, tijdens de kookles of wanneer we buiten in een rij lopen. Leuk, want zo hebben ze zelf ook inbreng. Na afloop reflecteren we om te bepalen wat we de volgende keer anders kunnen doen. Tip: zorg dat je van tevoren voor jezelf helder hebt aan welke routines je wil werken, zodat je de instructie op logische momenten kan inplannen.

Leren leren
De kinderen kunnen niet wachten tot ze echt gaan leren, maar leren gaat niet vanzelf. Soms is het nodig om expliciet aandacht te besteden aan bijvoorbeeld taakaanpak, zelfstandig werken en samenwerken. Gedurende het jaar en afhankelijk van de groep kan de behoefte op dit gebied sterk verschillen. Per periode kijk ik wat nodig is en samen met de kinderen kies ik tussendoelen om het groepsdoel te behalen. ’s Ochtends herinner ik de kinderen kort aan het leren leren doel van het moment en vervolgens zorg ik ervoor dat ik de taal- en rekenlessen zodanig inricht dat de kinderen aan dat doel kunnen werken. Dit doe ik door het inzetten van werkvormen die aansluiten bij het doel. Tafelrondje per tweetal is een goede werkvorm om samenwerkend de voorkennis te activeren. Vergeet niet om ook op deze doelen te reflecteren.

Rust: het hoofdingrediënt om te kunnen leren
Om echt tot leren te kunnen komen is rust eigenlijk het allerbelangrijkste. In alle hectiek vergeten we dat nog weleens. De kinderen krijgen op school de hele dag door enorm veel prikkels binnen. Het verwerken van alle prikkels is een hele klus voor hun hersenen. Daarom is het nodig om ook aandacht te geven aan het rustbrein. De hersenen kunnen dan uitrusten, herstellen en opladen. Na een moment van rust is er meer energie, positiviteit en focus in de klas. Er zijn verschillende manieren om een rustmoment in te vullen: actieve rust met een bewegingsoefening, meditatie, wandelen, zingen, dansen, voorlezen of tekenen. Rust is trouwens niet alleen belangrijk voor de kinderen. Zelf kan je natuurlijk ook weer even opladen tijdens de rustmomenten.

Een optimale relatie met kind én ouder
Tot slot vind ik het belangrijk om niet alleen te werken aan de relatie met de kinderen, maar ook met hun ouders. Goed onderwijs en een goede sfeer krijg je pas wanneer je goed samenwerkt. Ik investeer in het informele contact met ouders, communiceer op een open manier met hen en betrek hen bij het onderwijs. Bijvoorbeeld door voor en na schooltijd beschikbaar te zijn voor een praatje, maar ook door zelf positieve gesprekken met ouders te voeren. Ook houd ik ouders via de schoolapp op de hoogte van het wel en wee in de klas. Wanneer je goed samenwerkt met de ouders, kunnen de kinderen zich optimaal ontwikkelen op alle gebieden. Daarover meer in mijn volgende blog!

Nadia Kuipers is juf in het basisonderwijs in de Rotterdamse Tarwewijk. Nadia houdt zich onder andere bezig met ouderbetrokkenheid, kansengelijkheid en meertaligheid. Via haar Instagrampagina @kijkje.in.groep3 geeft zij een kijkje in haar klas.