Aan de slag met 10-14-onderwijs: ‘Het begint bij het zoeken van de samenwerking’

Om de doorstroom tussen primair en voortgezet onderwijs te verbeteren, onderzoeken steeds meer scholen de mogelijkheden van 10-14-onderwijs. Daarbij volgen leerlingen van 10 tot 14 jaar een onderwijsprogramma met een doorlopende leerlijn van de basisschool naar de middelbare school.

Ans Koster-Schulte is directeur onderwijsprojecten van het Dollard College. In die hoedanigheid is ze (onder meer) bezig met de vraag hoe ze de aansluiting tussen het primair en voortgezet onderwijs kan verbeteren. In het kader daarvan heeft ze samen met anderen verkend of een 10-14-school hiertoe zou bijdragen.

Wat doe je als directeur onderwijsprojecten?

“Veel verschillende projecten. Sinds twee jaar zijn we bezig met het onderzoek naar verbetering van de aansluiting po-vo. Daarnaast ben ik stuurgroeplid van de opleidingsschool Ommelanden. Dat is een samenwerking van een aantal vo-scholen in Oost-Groningen en drie lerarenopleidingen om aankomende leraren op te leiden en te behouden voor onze regio. Verder begeleid ik onder andere de werkgroepen taal en hoogbegaafdheid. En ik houd me bezig met de besteding van de NPO-gelden voor onze scholengemeenschap.”

De doorlopende leerlijn van po naar vo staat bij meer scholen op de agenda, dus misschien is het aardig om wat verder in te zoomen op 10-14-onderwijs. Wat was jullie aanleiding om daarmee aan de slag te gaan?

“10-14-scholen staan bekend om hun aanpak in de aansluiting tussen po en vo. Wij willen onderzoeken of deze aanpak, het opzetten van een aparte school met doorlopende leer- en ontwikkellijnen, iets zou zijn voor onze regio. In deze regio wonen relatief veel mensen met een lager opleidingsniveau. Tevens zijn er sociaaleconomische achterstanden en is er sprake van kansenongelijkheid; deze kansenongelijkheid willen we aanpakken.”

“We hebben een subsidieaanvraag ingediend voor de verbetering van aansluiting po en vo. Deze is toegekend. We hebben nu een breed po-vo-overleg waarin we afstemmen en ontwikkelen. We zien in deze regio dat niet alle leerlingen gelijke kansen krijgen en dat ze ook niet altijd op hun niveau uitkomen. Daar ligt een opdracht voor ons. We willen alle leerlingen een mooie doorlopende leerroute aanbieden vanuit het primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs en het vervolgonderwijs. Dat kan met een 10-14-school. Eventueel met een 10-14-school, moet ik zeggen, want we zitten nog steeds in de oriëntatiefase.”

Hoever in de oriëntatiefase zijn jullie? En waar begin je überhaupt?

“Eerst heb ik samen met een collega-directeur uit het primair onderwijs onderzocht wat er is op dit terrein. We hebben deelgenomen aan de Werkplaats 10-14. Vervolgens hebben we een presentatie gehouden voor vertegenwoordigers van po-besturen, vo-besturen en de gemeente Oldambt. Wat is een 10-14-school? Welke voordelen heeft deze vorm van onderwijs? Maar ook: welke knelpunten kom je tegen? Dat vonden ze dermate interessant, dat we verder onderzoek mochten doen. Dit onderzoek is onlangs door bureau Oberon afgerond. Met de aanbevelingen uit het onderzoek gaan we aan de slag.”

Jullie pakken het op regionaal niveau aan. Hoeveel scholen zijn erbij betrokken?

“In onze regio heeft het Dollard College zeven vestigingen, waarvan vier in Oldambt. En verder alle basisscholen in Oldambt. Dat zijn er veel. Voor het subsidietraject hebben we leerlingen geselecteerd van deze basisscholen. Deze leerlingen krijgen extra ondersteuning op meerdere gebieden en worden gevolgd, maar uiteindelijk willen wij dat alle leerlingen een zachte landing in het voortgezet onderwijs krijgen. Dus zijn we met al die scholen in gesprek. We werken toe naar een structurele en duurzame ondersteuning.”

Moet ik bij jullie 10-14-school denken aan een fysieke school in een eigen gebouw?

“Nee, dat is niet het eerste waar we aan denken. Daarmee haal je een kind uit de veilige omgeving van de eigen groep. We zoeken het meer in samen kijken naar wat een leerling nodig heeft. Die ondersteuning kan van de eigen leerkracht komen, maar ook van iemand anders zoals een ambulant begeleider voor het primair en voortgezet onderwijs. We zijn nu aan het onderzoeken wat de basisscholen al in groep 8 kunnen doen en wat het Dollard College in het eerste leerjaar hieraan kan toevoegen. Vervolgens is het de bedoeling om daarin naar elkaar toe te groeien.”

Nou, wat kunnen basisscholen al doen in groep 8?

“Basisscholen kijken naar de mogelijkheden van hun leerlingen. Wat kunnen zij en wat hebben ze nodig om op het gewenste niveau uit te komen in het voortgezet onderwijs? Hierbij gaat het niet alleen om kennis. We bieden een programma aan met extra ondersteuning op het gebied van taal, rekenen en sociaal-emotionele vaardigheden.”

En wat kun je in het voortgezet onderwijs doen?

“Ervoor zorgen dat we deze kinderen al kennen. Door ze in groep 8 al naar het vo te laten komen en ze in het eerste leerjaar extra begeleiding aan te bieden. Dus een warme overdracht en overgang. ”

“Herken je dit? Wil je hieraan werken? Wat kunnen wij doen om jou te helpen? Ik zie toetsing als een manier om het gesprek op gang te brengen.”

Ans Koster-Schulte, Dollard College

Speelt toetsing daar nog een rol bij? En zo ja: op welke manier?

“Naast de Cito-volgtoetsen nemen wij ook vragenlijsten af om in te zoomen op iemands vaardigheden, ook op sociaal-emotioneel vlak. Elke toets is een momentopname; als docent zie je hoe een leerling op één moment presteert en hoe de groep presteert. Dat wil je ook even zien. Maar de grote vraag vind ik: wat ga je ermee doen? Zeker als er iets opvalt. Stel dat uit een vragenlijst naar voren komt dat een leerling angsten heeft. Dan moet dat aanleiding zijn om het gesprek aan te gaan. Met ouder, kind en mentor. Herken je dit? Wil je hieraan werken? Wat kunnen wij doen om jou te helpen? Ik zie toetsing als een manier om het gesprek op gang te brengen.”

Tot slot: wat kun je andere schoolleiders adviseren die aan de slag willen met 10-14-onderwijs? Of, meer in het algemeen, met een doorlopende leerlijn van po naar vo?

“De samenwerking zoeken tussen primair en voortgezet onderwijs. Daar begint het allemaal. Zoek elkaar op. Betrek eventueel de gemeenten in je regio erbij. Die staan daar absoluut voor open, is mijn ervaring. In onze regio is sprake van kansenongelijkheid en daar willen we kansengelijkheid van maken; dat is in veel gemeenten een thema.”

“Een tweede advies: laat onderzoek doen. Tegen welke knelpunten lopen leerlingen aan? Meestal heb je daar wel een beeld bij. Maar je wilt het baseren op feiten. Het schept ook een band om met elkaar zo’n onderzoek te doen. Dus neem iedereen daarin mee. Leerlingen, ouders, docenten, directieleden, MR… Om van al die kanten informatie te krijgen én omwille van het proces.”

Bedankt voor je verhaal, Ans! Aan wie geef jij het stokje door?

“Aan Eline de Jong, vestigingsdirecteur van het Esdal College in Zuidoost-Drenthe. Zuidoost-Drenthe is ook een krimpregio, dus ze zal met vergelijkbare uitdagingen te maken hebben als wij. Ik ben benieuwd wat zij doet om bestuurlijk krachtig te blijven in onderwijsland en alle opleidingen te kunnen blijven aanbieden voor alle leerlingen.”