Examineren bij anderstalige mbo-studenten, hoe doe je dat?

Voor wie is deze training bedoeld?  

“De training is bedoeld voor assessoren die examens Nederlands afnemen en beoordelen bij anderstaligen. Waar lopen zij tegenaan? Hoe gaan zij zelf te werk en wanneer ben je een goede assessor? Wat zijn de regels en waar ligt de ruimte? Het is soms spannend om de ruimte op te zoeken, maar die is er wel. Sterker: er zijn veel mogelijkheden. Na het volgen van de training heb je meer inzicht en duidelijkheid over de kaders en regels van het examineren. En zul je met meer zekerheid de examens van anderstaligen afnemen en beoordelen.” 

Waarom heeft Bureau ICE deze training ontwikkeld?

 “De directe aanleiding was een hulpvraag van het ROC Amsterdam. In december benaderde de school ons voor advies over het examineren van anderstaligen, omdat het opviel dat relatief veel 3F-studenten het examen niet haalden. In hoeverre kun je daar iets mee in het examenproces? Hoe beoordeel je een student die Nederlands niet als moedertaal heeft? Beoordeel je deze studenten net zo streng? Of mag je een zekere coulance toepassen? Ik ben zelf bijna twintig jaar assessor op het mbo voor het examen Nederlands 2F en 3F geweest, en herkende deze vraagstukken direct. Ik heb gezien hoe lastig dit examen kan zijn voor anderstaligen en ik weet hoe verschillend assessoren ermee omgaan.”

“Naar aanleiding van de hulpvraag hebben we bij Bureau ICE besloten een training over deze uitdaging te ontwikkelen.” 

Mariska van Berkel, trainer en adviseur bij Bureau ICE

Wat voor verschillen zijn er dan?

“Sommige assessoren beoordelen heel strikt. Terwijl anderen na een examen kunnen zeggen: ‘Ach dat is toch wel heel knap, hij is pas drie jaar in Nederland. Lidwoorden zijn ook lastig, dus daar reken ik hem niet op af.’ Er is verschil in interpretatie over hoe we de productieve vaardigheden – schrijven, spreken en gesprekken – bij anderstaligen kunnen afnemen en beoordelen. Naar aanleiding van de hulpvraag van het ROC Amsterdam ben ik er veel over gaan lezen en gesprekken gaan voeren, waarna we bij Bureau ICE besloten een training over deze uitdaging te ontwikkelen.”

Gaat de training over het hele didactische leerproces?

“Nee, ik richt me in de training op de eindfase. Natuurlijk begint een goede aanpak voor anderstaligen al bij de intake van een student, ook daar bieden we toetsen voor. Met deze training ondersteunen we in de eindfase. Naast deze training biedt Bureau ICE via TOA veel formatieve toetsen aan. Die kunnen worden ingezet in een eerder stadium, om een beeld te geven waar een student staat. Wat gaat goed, en wat nog niet? Op basis daarvan kun je differentiëren en de student zo goed mogelijk voorbereiden op het examen.” 

Hoe verloopt de training?

“We kijken naar de examens, de inhoud en onderzoeken waar de ruimte in de beoordelingsmodellen zit. De werkwijze en opstelling van de assessoren is cruciaal. Samen bekijken we hoe assessoren hun rol nu invullen en oefenen we met praktijkvoorbeelden. Ik laat hen bijvoorbeeld een aantal uitwerkingen van schrijf- en spreekexamens van anderstaligen beoordelen. Het gaat niet om het cijfer dat ze geven, maar vooral om hun onderbouwing.”

Kun je een voorbeeld geven?

“Het aspect vloeibaarheid en verstaanbaarheid is een voorbeeld waar assessoren tegenaan kunnen lopen bij het examen spreken. Want: wat is verstaanbaar? Wie kan het verstaan en wie niet? En houd je er rekening mee dat iemand nog niet zo lang in Nederland is? Of laat je dat achterwege? Hoe blijf je objectief? Vragen waar je als assessor tijdens het beoordelen mee kunt worstelen. Een van de onderwerpen die ik tijdens de training bespreek, is dat je deze examens bijvoorbeeld ook door NT2-docenten kunt laten beoordelen. Zij zijn doorgaans vaardiger in het verstaan van anderstaligen. Ze houden rekening met de beperktere woordenschat en ze zijn zich meer bewust dat bepaalde uitdrukkingen of woorden niet bekend zijn.”

“Als school kun je een weloverwogen keuze maken welke examens je inzet” 

Mariska van Berkel, trainer en adviseur bij Bureau ICE

Waar moet je naast het beoordelen op letten?

“Als school kun je een weloverwogen keuze maken welke examens je inzet. Sommige examens zijn extra lastig voor anderstaligen omdat ze over cultuurgebonden thema’s zoals de Elfstedentocht gaan. In de TOA-databank staan heel veel examens. Als school kun je de anderstalige student een examen met een algemeen thema aanbieden. Ook de mogelijkheden voor aangepaste examinering kunnen beter ingezet worden. Daarmee kan een student meer tijd krijgen, waardoor het examen behapbaarder wordt.”

Gebeurt er landelijk ook iets om dit probleem aan te pakken?

“Ja, zeker. Er zijn beleids- en adviesstukken over dit onderwerp. Ik behandel deze stukken in de training, zodat je als assessor een beter kader hebt. Een voorbeeld is de omkeerregeling. Deze regeling houdt in dat studenten die minder dan zes jaar onderwijs in Nederland hebben gevolgd, een mbo 4 opleiding Nederlands op 2F in plaats van 3F mogen afsluiten. Op voorwaarde dat Engels of Duits op een hoger niveau wordt afgesloten. De regeling zou in 2022 ingaan, maar is uitgesteld door de eerdere coronamaatregelen.”

Wat levert de training op?

“Na het volgen van de training zullen assessoren zich zekerder voelen bij het afnemen en beoordelen van examens met anderstaligen. De training geeft inzicht en duidelijkheid over het examineren van deze doelgroep. Het beoordelen van examens kan ingewikkeld zijn en het is altijd enigszins subjectief. Bij het examineren van anderstaligen komt dit nog sterker naar voren. Het loont om met elkaar de diepte in te gaan, om de uitdagingen te bespreken en te onderzoeken.”