Vaststellen is meer dan het afwerken van een afvinklijstje

Betty Bouma is binnen mboRijnland teamleider van de teams Entree en Dienstverlening in Alphen a/d Rijn en Woerden. Daarnaast stelt ze binnen het college Entree al enkele jaren de examens en toetsen vast. Om zich nog verder te bekwamen in deze taak volgde ze een training tot professioneel vaststeller. Wat leverde het haar op en hoe zet ze de nieuwe kennis in de praktijk in?

Wat houdt vaststellen eigenlijk in?
“Heel simpel gezegd: je legt een toets of examen langs een meetlat met behulp van een vaststellingsformulier. Wordt een toets of examen aangeboden op het taalniveau dat onze student begrijpt? Bestaan de vragen en opdrachten uit een goede mix van vaardigheden en kennis? Klopt het beoordelingsmodel? Als je de beoordelingsscores bij elkaar optelt, kom je soms niet eens op 100% uit. Ik kijk ook of de verdeling gesloten en open vragen realistisch is. Maar de belangrijkste taak als vaststeller is natuurlijk om te kijken of er wel wordt getoetst wat je wilt weten. Vorig schooljaar moesten studenten bijvoorbeeld een project uitvoeren en daar vervolgens een werkstuk over maken. Alleen dat werkstuk werd afgetoetst, terwijl de competenties die erbij horen zoals samenwerking, overleggen en organiseren natuurlijk even belangrijk zijn. We hebben het beoordelingsmodel daarop aangepast.”

Wat was voor jou de aanleiding om je verder te bekwamen in deze taak?
“Ik wilde me professionaliseren in het vaststellen en binnen ons college de kwaliteit hiervan borgen. Je zult binnen je college mensen moeten hebben die de kwaliteit hebben om examens vast te kunnen stellen. Ik had bij Bureau ICE al een basistraining gedaan en deze training voor professioneel vaststeller sloot daar mooi op aan. De training besloeg drie dagdelen waarbij we toetsen en examens behandelden die waren vastgesteld of juist niet.”

Wat heb je hiervan geleerd?
“Dat je weer eens kritisch gaat kijken naar je eigen vaststelproces. Soms sluipt er een zekere mate van vanzelfsprekendheid in. Je moet vooral goed blijven kijken naar de inhoud van een toets of examen, wat staat er nu eigenlijk? Toetsen we wat we willen weten? Je gaat al snel met de vaststellingslijst langs de toets of het examen en vinkt aan of het onderdeel voldoet of niet. Dan kijk je vooral naar of iets 100% is afgedekt en kijk je niet meer echt naar de inhoud als geheel. Doordat in zo’n training iemand jou weer kritisch bevraagd over het proces, sta je daar weer eens bij stil. Je moet blijven denken vanuit de student, docent en constructeur. Zij moeten met de toetsen en examens werken. Ik kwam er ook achter dat het vaststellen in ons geval wel wat makkelijker kan. Het vaststellingsformulier dat wij gebruiken beslaat negen pagina’s. Tijdens de training kreeg ik een korter en beter vaststellingsformulier waar feitelijk alles in staat wat afgetoetst moet worden en met duidelijke kaders waarlangs je een toets legt.”

Hoe breng je die kennis nu in praktijk?
“Naar aanleiding van de training heb ik een verslag gemaakt voor de examencommissie met adviezen en verbeterpunten om het vaststelproces helder en eenvoudig te krijgen. We waren daar al mee bezig na een interne audit rondom examinering. Examenzaken zat bij de onderwijsteams, maar dat hoort daar niet. We hebben het examenproces inmiddels helemaal losgetrokken van het onderwijsproces.”

“Een van mijn werkzaamheden is ook de begeleiding van de coördinatoren beroepspraktijkvorming (BPV). Onze studenten worden in de praktijk geëxamineerd door middel van een proeve van bekwaamheid. Voor de beoordeling hiervan bestaat wel een richtlijn, maar soms is het voor assessoren lastig om de beoordeling juist in te vullen Wanneer is nou iets voldoende of goed? Daarvoor organiseren we intervisiebijeenkomsten.”

“We hebben voor het hele college ook een avond belegd over examinering. Daar hadden we toen een aantal examendossiers klaargelegd, waaronder een proeve van bekwaamheid waar volgens het beoordelingsformulier twee beoordelaars naar hadden moeten kijken. De beoordeling van degene uit het werkveld was niet ingevuld. Onder de aanwezigen bestond onduidelijkheid over het feit of dit nu wel of niet vereist was. De tekst van de proeve is nu aangepast, zodat het voor iedereen duidelijk is dat er twee beoordelaars moeten zijn. Ik ga de proeves voor de kerstvakantie opnieuw vaststellen.”

“Een aandachtspunt is ook het open beoordelingsmodel. Dat wordt nog wel eens verschillend gehanteerd, waarbij de ene beoordelaar bijvoorbeeld een 5,4 geeft en de ander een 7,2. Wanneer beoordeel je bij spelling en grammatica nou iets als onvoldoende en wanneer als voldoende of goed? Je zult dan binnen je eigen college om de tafel moeten om afspraken hierover te maken.”

Is het in jouw ogen een zinvolle training geweest?
“Zeker, het is goed dat je het vaststelproces binnen je eigen instelling weer eens onder de loep neemt. Is de routing goed, kan het niet makkelijker, kan de lijn niet korter? Je bekijkt zowel het proces als het product. Waarbij de centrale vraag steeds is: waarom doen we dit eigenlijk zo? Je krijgt echt weer een goed inzicht in de rol en verantwoordelijkheden van de vaststeller binnen de gehele examineringscyclus.”

Ga je dit schooljaar voor het eerst examens vaststellen of wil je je rol als vaststeller verder professionaliseren? TOA Trainingen bestrijken alle facetten van het vaststelproces, óók als het gaat om het vaststellen van het centraal examenbeleid.

Wil je meer informatie?
Neem dan contact met ons op via toa@bureau-ice.nl of bel
088 – 556 9800.